لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک (به انگلیسی: Systemic Lupus Erythematosus) در پزشکی با علامت اختصاری SLE گونه‌ای از انواع بیماریهای خود ایمنی است که در آن سیستم دفاعی بدن، علیه ارگان‌ها و بافت‌های پیوندی خودی عمل کرده و به‌آن‌ها آسیب می‌رساند. زنان در مقابل این بیماری ده‌برابر بیشتر از مردان آسیب‌پذیرند.
این بیماری اغلب پوست و چندین اندام داخلی را درگیر می‌کند و با وجود اتوآنتی بادی در خون همراه است. سیر بالینی لوپوس شامل دوره‌های فعالیت و بهبود است.
لوپوس (Lupus) در زبان لاتین به معنی گرگ و اریتما (Erythema) در زبان یونانی به معنی سرخی است. این نام بخاطر شکل لکه سرخ بر پوست است که شبیه جای گازگرفتگی گرگ است.
مشخصات بیماری لوپوس:
بیماری لوپوس – در این بیماری، زنان حدود 9 برابر بیشتر از مردان مبتلا می
شوند. معمولا افراد 15 تا 45 سال به این بیماری مبتلا می شوند، ولی احتمال
ابتلای کودکان و افراد مسن نیز وجود دارد. علائم این بیماری از انواع خفیف
تا شدید متفاوت است. بعضی از بیماران فقط دچار علائم خفیف بیماری می شوند.
نشانه های این بیماری در افراد مختلف، ممکن است کاملا متفاوت باشد. از
مشخصات ویژه بیماری لوپوس، دوره ای بودن آن است که شامل دوره های عود
بیماری (تشدید علائم) و دوره های خاموشی (کاهش علائم) می باشد.
نشانه های بیماری لوپوس:
نشانه های بیماری در افراد مبتلا به لوپوس متفاوت است، به طوری در که بعضی
از افراد فقط یک سیستم بدن مثلا پوست یا مفصل درگیر می شود و در بعضی از
بیماران نشانه های بیماری ممکن است در قسمت های دیگر بدن هم ظاهر شود.
نشانه های شایع لوپوس عبارتند از:
1- درد و تورم مفاصل: معمولا مفاصل کوچک دست و گاهی بقیه مفاصل، دچار
التهاب به صورت درد و تورم و احساس خشکی در صبح می شوند. التهاب مفصل می
تواند به صورت متناوب باشد یعنی بیاید وبرود. وجود علائم التهاب در مفصل
نشانه فعال بودن و یا عود بیماری است. معمولا علائم مفصلی با کنترل بیماری
به طور کامل برطرف می شود و آسیب مفصلی بر جای نمی گذارد. درصد کمی از
بیماران (کم تر از 10 درصد) ممکن است علائم مفصلی به مدت طولانی تر بماند،
که در این بیماران معمولا همزمانی روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و
لوپوس مطرح می شود. همچنین اگر بیمار لوپوسی
دچار درد مفصلی مکانیکی (درد موقع فعالیت) در یک مفصل به خصوص مفصل ران
شد، باید حتما عارضه استخوانی بیماری لوپوس (یعنی نکروز استخوان) مورد
بررسی قرار گیرد. به همین دلیل به بیماران لوپوسی توصیه می شود در صورت
وجود هرگونه علامت مفصلی حتما با پزشک روماتولوژیست خود مشاوره نماید.
2- تظاهرات پوستی (راش): یکی ازعلائم مشخصه لوپوس، تظاهرات پوستی (راش) است، بخصوص که بر روی گونه ها و بینی ظاهر می شود و آن را به پروانه تشبیه می کنند. این راش ها ممکن است در مناطق دیگر پوست مانند صورت، گوش، شانه، بازو، دست و هر قسمتی از پوست که در معرض نور آفتاب قرار بگیرد هم ظاهر شود. بسیاری از بیماران لوپوسی به نور آفتاب حساس هستند و به همین دلیل غالبا راش های پوستی بعد از اینکه بیمار در معرض نور آفتاب قرار گرفت ظاهر شده و یا اینکه شدت می یابند. راش های پوستی معمولا نشان دهنده فعالیت بیماری و یا عود می باشند. بیماران لوپوسی در صورت بروز هرگونه راش پوستی باید به روماتولوژیست خود مراجعه نمایند.
3- زخم دهان: تعدادی از بیماران لوپوسی در زمان فعالیت بیماری، دچار زخمهای دهانی به خصوص در سقف دهان می شوند. این ضایعات ممکن است بدون درد باشد به طوری که فقط پزشک در معاینه آن را پیدا کند.
4- حساسیت به نور: بسیاری از بیماران لوپوسی به نور آفتاب حساس هستند، به طوری که با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب دچار راش قرمز رنگ در مناطق در معرض می شوند و این راش ها چندین ساعت تا چند روز باقی می مانند. همچنین نور خورشید می تواند ضایعات پوستی را تشدید نماید. توصیه می شود بیماران مبتلا به لوپوس درمعرض نورخورشید قرار نگیرند و زمانی که شدت نور آفتاب زیاد است، از منزل خارج نشوند.
5- ریزش مو: بیماران لوپوسی معمولا در زمان فعالیت بیماری دچار ریزش مو می شوند. این نوع ریزش مو به صورت منتشر است و با کنترل بیماری برطرف می شود. اما تعدادی از بیماران مبتلا به ضایعات پوستی مزمن به نام دیسکوئید در پوست سر می شوند، که با توجه به اینکه این ضایعات ضمائم پوست را از بین می برند، ریزش موی موضعی ناشی از این ضایعات قابل برگشت نمی باشد.
6- خستگی: خستگی از علائم شایع بیماری لوپوس می باشد و در اکثر بیماران دیده می شود. از آنجا که خستگی در اثرعوامل دیگر نیز ایجاد می شود،توصیه می شود در صورت احساس خستگی بیش از حد، حتما با پزشک روماتولوژیست خود مشاوره نمایند.
7- تب: تب می تواند از علائم عود بیماری باشد. وجود هرگونه تب غیر قابل توجیه در بیمار لوپوسی نیاز به بررسی از نظر عود بیماری دارد. همچنین تب ممکن است ناشی از وجود عفونت در بیمار باشد، که خود عفونت نیز می تواند باعث عود بیماری گردد. بنابراین توصیه می شود در صورت بروز تب به پزشک روماتولوژیست خود مراجعه نمائید.
8- درد قفسه سینه: التهاب پرده های اطراف ریه و قلب می تواند منجر به درد قفسه سینه شود، که معمولا این درد با تنفس و سرفه تشدید می شود. درد قفسه سینه ممکن است در اثر عوامل دیگر مانند آمبولی ریه ( گیر کردن لخته خون در عروق ریه)، عفونت ریه، و یا حوادث قلبی باشد. بنابراین توصیه می شود درصورت بروز هرگونه درد قفسه سینه با پزشک روماتولوژیست خود مشورت کنید.
9- درد و ضعف عضله: بیماری لوپوس در زمان فعالیت، معمولا ضعف خفیف عضله و مختصر افزایش آنزیمهای عضله ایجاد می نماید، که با کنترل بیماری برطرف می شود. ضعف عضله به صورت اختلال در بلند شدن از زمین یا بالا رفتن از پله خود را نشان می دهد. توصیه می شود در صورت وجود ضعف عضله، حتماً به پزشک روماتولوژیست خود مراجعه نمایید.
10- ورم ساق پا و یا دور چشم: تعدادی از بیماران لوپوسی در سیر بیماری دچار درگیری کلیه می شوند. درگیری کلیه معمولا بدون علامت می باشد، و پزشک در طی بررسی روتین با انجام آزمایش ادرار متوجه آن می شود. اما در مواردی که درگیری کلیه شدید تر باشد ممکن است بیمار دچار علائمی مانند ورم ساق پا و گاهی ورم زیر چشم شود. همچنین افزایش فشار خون نیز یکی از علائم درگیری کلیه می باشد.
11- سردرد: درگیری مغز در بیمار لوپوسی می تواند منجر به بروز سردرد شود. سردرد ناشی از لوپوس معمولاً شدید می باشد و با سردردهای قبلی بیمار متفاوت است و به مسکن جواب نمی دهد. سردرد می تواند به علت میگرن، افسردگی و اضطراب نیز باشد است. توصیه می شود در صورتی که سردرد جدید یا شدید ایجاد شد، هر چه سریعتر به متخصص روماتولوژی خود مراجعه نمائید، تا بررسی های لازم به عمل آید.
12- تشنج-علائم روانی: تشنج ممکن است از علائم فعالیت بیماری لوپوس
باشد. همچنین تشنج می تواند در اثر ضایعات قدیمی مغزی نیز ایجاد شود.
بنابراین توصیه می شود در صورت بروز تشنج حتما به اورژانس بیمارستانی که
روماتولوژیست دارد مراجعه نمائید. یکی دیگر از تظاهرات بیماری لوپوس علائم
روانی می باشد.در صورت ایجاد علائم روانی به متخصص روماتولوژیست خود مراجعه
نمائید تا بررسی های لازم به عمل آید.
منبع:iranlupus.ir
