رژیم درمانی نوین: آسم وضعیتی است که در آن مسیرهای تنفسی تنگ و ملتهب شده و موکوس اضافی ترشح می کنند. این وضعیت می تواند باعث مشکل شدن تنفس، سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس شود.
در برخی افراد، آسم تنها یک مشکل کوچک محسوب می شود. اما برای برخی از افراد، آسم می تواند به یک مشکل بزرگ تبدیل شود که مانع انجام فعالیت های روزمره فرد شده و حتی می تواند به حملات کشنده آسم منجر شود.درمانی برای آسم وجود ندارد اما علایم آن قابل کنترل هستند. به دلیل اینکه علایم بیماری آسم با گذشت زمان تغییر می کنند، لازم است با پزشک خود همکاری لازم را داشته باشید تا علایم و نشانه های بیماریتان را به دقت پیگیری نموده و بر حسب نیاز درمان های لازم برای شما بکار گرفته شود.
نشانه ها
علایم آسم می تواند خفیف یا شدید باشد و از فردی به فرد دیگر کاملاً متغیر می باشد. شما ممکن است تعداد اندکی از حملات آسم را تجربه کنید و تنها در زمان های خاصی علایم آسم را داشته باشید مانند زمان هایی که ورزش می کنید یا اینکه همیشه علایم بیماری را تجربه کنید.
علایم و نشانه های آسم عبارتند از:
• تنگی نفس
• سفتی یا درد قفسه سینه
• مشکل در خواب که به دلیل تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه ایجاد می شود.
• صدای خس خس یا سوت در زمان بازدم( خس خس از علایم معمول آسم در کودکان می باشد).
• حملات سرفه یا خس خس سینه که با ویروس های تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا شدیدتر می شود.
علایمی که نشان دهنده تشدید بیماری آسم می باشند شامل موارد زیر می باشند:
• علایم و نشانه هایی از آسم که شدید بوده و بطور مکرر رخ دهند.
• شدیدتر شدن مشکل در تنفس( این مورد با استفاده از دستگاه پیک فلومتر قابل اندازه گیری است. این دستگاه برای بررسی عملکرد مناسب ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع بااین دستگاه میتوان حداکثر سرعت جریان هوا در هنگام خروج از ریه ها را اندازه گیری نمود).
• نیاز به استفاده مکرر از داروهای استنشاقی سریع اثر برای بهبود سریع علایم
در برخی افراد علایم آسم در برخی شرایط شدیدتر می شود. این شرایط عبارتند از:
• آسم ناشی از ورزش. این وضعیت زمانی که هوا سرد و خشک باشد می تواند بدتر شود.
• آسم مربوط به شغل. این آسم می تواند به دلیل محرک های موجود در محیط کار مانند بخار، گاز یا گردوخاک های شیمیایی ایجاد شود.
• آسم ناشی از آلرژی. این نوع آسم در اثر آلرژن های خاص مانند آلرژن های مربوط به حیوانات خانگی، سوسک یا گرده گل ها ایجاد می شود.
علت
دلیل این که برخی افراد مبتلا به آسم می شوند اما افراد دیگر به این بیماری مبتلا نمی شوند مشخص نیست اما احتمالاً ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی(ارثی) در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
آسم یک بیماری التهابی
و مزمن راههای هوایی است که بسیار شایع است و در موارد حمله های حاد و
شدید می تواند کشنده باشد . خصوصیات بیماری شامل تنگ شدن حمله ای راه های
هوایی ، افزایش واکنش راههای هوایی به محرک های مختلف ، وقابلیت بازگشت به
وضعیت طبیعی (بطورخود به خودی یا باکمک داروها ) است . بدون در نظرگرفتن
عوامل مساعدکننده محیطی ،به نظر می رسدکه عوامل ژنتیکی یا ایمونولوژیکی در
بروز آسم دخیل باشند . درآسم ایمنولوژیک ، بدنبال بروز واکنش های آنتی ژن –
آنتی بادی ، یکسری واسطه های شیمیائی از جمله هیستامین ، ترشح می شود و
سبب اعمال اصلی زیر میگردد:
– انقباض عضلات صاف راههای هوایی کوچک و بزرگ و بروز اسپاسم برونش ، افزایش
نفوذ پذیری کاپیلرها که سبب ادم و تشدید تنگی راههای هوایی می گردد .
– افزایش ترشح غدد مخاطی و تولید خلط
– افزایش مقاومت راههای هوایی
ازدیاد مقاومت راه هوایی ممکن است در اثر اسپام عضلات صاف برونش ، التهاب
مخاطی و افزایش ترشح موکوس باشد . این تغییرات سبب انسداد عبور هوا می شود .
افزایش کمپلیانس ریوی
ریه ها به هنگام حمله آسم بیش ازحد متسع شده که علت آن محبوس شدن هوا درفضاهای هوایی دیستال است .
اختلال فعالیت موکوسیلیاری
هیپرتروفی غدد مترشحه موکوس ، افزایش غلظت موکوس و آهسته شدن حرکات مژه ها از یافته های مهم است .
اختلال در تبادلات اکسیژن – دی اکسید کربن
بعلت افزایش مقاومت راههای هوایی و متسع شدن بیش از حد ریه ها ، کم کم عضلات تنفسی خسته می شوند .
درحملات ضعیف آسم ، با توجه به افزایش تعداد تنفس ، آلکالوز تنفسی عارض می
شود . درحملات شدید نظربه دلیل اینکه عضلات تنفسی قادر به دفع CO2 اضافی
نمی باشد ، لذا اسیدوز تنفسی و هیپوکسمی شدید روی می دهد .
تظاهرات بالینی :
علائم آسم شامل ازدیاد
تنگی تنفسی ، سرفه و ویزینگ است . در فرم معمول بیماری هر 3 علامت باهم
وجود دارد در شروع حمله ، بیمار احساس گرفتگی در قفسه سینه دارد که با سرفه
خشک همراه است . صدای تنفسی خشن می شود
ودر هر دو فاز تنفسی ظاهرمی شود . بازدم طولانی شده و بیمار در بسیاری از موارد به تاکی پنه ، تاکیکاردی و افزایش
خفیف در فشار خون شریانی سیستولیک ، دچار می شود. ریه به سرعت پراز هوا شده
و ( قطرقدامی – خلفی سینه ) زیاد می شود . صدای ویز بسیار نازک و استفاده
از عضلات فرعی تنفس ، نشان دهنده انسداد است . پایان هرمرحله با سرفه ای
که حاوی موکوس غلیظ و چسبیده است ، همراه می شود . حملات آسم غالباً در
شبها روی داده ، بطوریکه بیمار با احساس خفگی (بعلت التهاب و افزایش ترشح
مخاطی ) از خواب بیدار می شود .
درمان :
حذف عامل یا عوامل مسبب آسم از محیط فرد مبتلا به آلرژی موفق ترین روش درمان محسوب می شود .
عوامل مساعد کننده حمله آسم :
عوامل محیطی: تغییر
درجه حرارت محیط ، تغییر رطوبت ، ذرات و بخارات محرک ، دود سیگار، بوهای
زننده ، آلوده کننده های محیطی مثل دی اکسید گوگرد ، سولفات ها ، مصرف
آسپرین ( مهار کننده پروستاگلاندین )
ورزش
استرس روانی
عفونت ( معمولاً ویروسی)
درمان دارویی:
داروهای موجود برای درمان آسم به 2 دسته کلی تقسیم می شوند :
داروهای مهار کننده انقباض عضلات صاف و داروهایی که از بروز التهاب جلوگیری می کند .
هدف از دارو درمانی از بین بردن سریع اسپاسم است .
1)آسم حاد
فرم ضعیف : تجویز برونکودیلاتور مثل تئوفیلین وگاهی سمپاتومیمتیک مثل متاپروترنول
فرم متوسط : اکسیژن تراپی از راه بینی ، آمینوفیلین وریدی ، سمپاتوممتیک
مثل ایزوپرترنول در صورت عدم درمان ، آدرنوکورتیکواستروئید استنشاقی
،کنترل علائم حیاتی
فرم شدید : بستری کردن بیمار ، اکسیژن رسانی و در صورت لزوم اینتوباسیون ،
تجویز استروئیدهای وریدی هر6 ساعت تا 4 روز آمینوفیلین وریدی ، داروهای بتا
آدرنرژیک زیر جلدی و بعد درمان استنشاقی
2) آسم مزمن
فرم خفیف : معمولاً فرم ائروسلی داروهای سمپاتومیمتیک به تنهایی یا همراه کرومولین سدیم و تئوفیلین
فرم متوسط : علاوه برداروهای فوق مصرف همزمان کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
فرم شدید : علاوه بر داروهای فوق ، از کورتیکواستروئید خوراکی می توان استفاده کرد .
تشخیص های پرستاری
1. پاکسازی غیر موثر راههای هوایی در رابطه با اسپاسم راههای هوایی و تولید خلط
2. اضطراب وترس ناشی ازجریان هوای ناکافی و احتمال سابقه بستری شدن به علت آسم
3. غیر موثر بودن الگوی تنفس
4. اختلال در تبادلات گازی ناشی از انسداد راه هوایی
5. کمبود اطلاعات فرد در مورد عوامل مساعد کننده ، راههای جلوگیری و اقدامات درمانی
1. پاکسازی غیر موثر راههای هوایی در رابطه با اسپاسم راههای هوایی و تولید خلط
نتایج مورد انتظار :
با انجام اقدامات پرستاری زیر ، بیمار باید بتواند پاک بودن موثر راه هوایی را نشان دهد :
• نبود کوتاهی دامنه تنفس
• پاک بودن صداهای تنفسی
• توانایی برای دفع خلط
