یکی از شایع‌ترین مشکلات در اشخاصی که مجبورند بنا به مقتضیات شغلی خود به مدت طولانی ایستاده کار کنند، با آن مواجه شده یا میشوند، نوعی اختلال در سیاهرگ است که به آن «واریس» گفته می‌شود.
«واریس» از ریشه یونانی " واریکس " به معنی پیچدار گرفته شده است.
سیاهرگ‌های واریسی، سیاهرگ‌های پیچدار و متسعی هستند که در نزدیک سطح پوست
تشکیل میشوند. احتمال واریسی شدن در همه سیاهرگ‌ها وجود دارد اما بیشترین
مکان ابتلا اندام‌های پایینی و پاها هستند.
سیاهرگ‌های واریسی، در نتیجه اختلال عملکرد دریچه های موجود در سیاهرگ‌ها
ایجاد میشوند. در حالت طبیعی، این دریچه ها از بازگشت خون در مسیر عکس (
به سمت پایین ) جلوگیری می‌کنند. ممکن است این دریچه‌ها بر اثر عواملی
مانند: بارداری، ترومبوفلبیت ، ضعف مادرزادی ، چاقی و یا ایستادن طولانی
مدت، تحت کشش قرار گیرند.
وقتی دریچه ها ضعیف شده و دیگر قادر به بسته شدن طبیعی نباشند ، حوضچه هایی
از خون در سیاهرگ‌ها ایجاد میشوند. در نتیجه سیاهرگ‌ها متسع و واریسی
میشوند.
سیاهرگ‌های عنکبوتی، نوع خفیفی از سیاهرگ‌های واریسی هستند. آنها کوچکتر و
به سطح پوست نزدیکترند و شبیه شبکه عنکبوت به نظر می‌رسند. اینها چندان
خطری ندارند، اما ممکن است از نظر بالینی نگران کننده باشند.
تشخیص واریس:
عروق واریسی سطحی، به شکل متسع و پیچدار و به رنگ آبی تیره هستند. ممکن است
هیچ دردی نداشته باشد یا درد خفیفی در اندام‌های پایینی خود حس کنید. گاهی
سیاهرگ‌های عمقی واقع در اندام‌های پایینی درگیر میشوند و تورم قابل توجه
و حتی زخم‌های پوستی را به وجود میآورند. این حالت تحت عنوان نارسایی
سیاهرگی شناخته می‌شود.
پزشک ، پاهای شما را در حالی که ایستاده اید. معاینه میکند و به دنبال تورم
که نشانه دیگری از اختلال عملکرد دریچه های سیاهرگی است می‌گردد.
زخمها توسط سیاهرگ‌های واریسی یا اختلال عمل دریچه های سیاهرگی که معمولا نزدیک مچ پا قرار گرفته اند ، ایجاد میشوند.
علت آن خیس خوردن طولانی مدت بافت مچ پا است، زیرا خروج جریان خون سیاهرگی
کاهش می‌یابد. ایجاد رنگ دانه های قهوه ای، معمولا پیش درآمد ایجاد یک زخم
هستند. سیاهرگ‌های واریسی تهدید کننده حیات نیستند، اما با گذشت زمان تمایل
به افزایش دارند.
اگر شما نگران ظاهر سیاهرگ‌ها هستید یا شما را آزار میدهند، با پزشک خود
صحبت کنید. در موارد شدید، ممکن است پوست مجاور سیاهرگ واریسی، دچار خارش
یا زخم یا تغییر رنگ شود. در صورت بروز زخم‌های پوستی نیز به پزشک مراجعه
کنید. زخمها نیاز به مراقبت طبی دارند.احتمال ابتلا به این اختلال در
زنان، دو برابر مردان است.
واریس پا و درمان آن
روش‌های درمانی قادرند پیشرفت و احساس ناراحتی ناشی از سیاهرگ‌های واریسی
را کاهش دهند. در بعضی موارد برای اصلاح سیاهرگ‌های واریسی شدید عمل جراحی
ضرورت می‌یابد. برخی از درمانهای شایع ( به منظور آشنائی شما )، عبارتند
از:
* اسکلروتراپی : ماده محلولی که سیاهرگ‌ها را زخمی میکند به داخل
سیاهرگ‌های واریسی کوچک یا متوسط تزریق می‌شود. فرآیند تشکیل بافت در محل
زخم، سیاهرگ‌های گشاد را می بندد و خون آنها به سیاهرگ‌های سالم جریان می
یابد.
* برداشت سرپایی سیاهرگ‌ها : در این روش سیاهرگ‌های واریسی کوچک با ایجاد
تعدادی سوراخ کوچک در پوست برداشته میشوند. معمولا بیحسی موضعی کفایت
میکند و اثر باقیمانده از جراحی ناچیز است.
* جراحی اندوسکوپی سیاهرگ: یک لوله انعطافپذیر ( آندوسکوپ ) که دوربین
ظریفی دارد وارد اندام پایینی بدن می‌شود تا به جراح در مشاهده و بستن
سیاهرگ‌ها کمک کند. این روش تنها به برش‌های کوچک نیاز دارد. در صورت ابتلا
به سیاهرگ‌های واریسی شدید و همراه با زخم‌های واریسی ، احتمالا از این
شیوه سود خواهید برد.
* جراحی لیزری : سیاهرگ‌های واریسی کوچکتر و سیاهرگ‌های عنکبوتی با استفاده
از لیزر بسته میشوند. به هر حال انتخاب روش مناسب درمان به عهده پزشک
است.
راهی برای جلوگیری از تشکیل سیاهرگ های واریسی وجود ندارد، ولی با انجام برخی کارها می توان احتمال ابتلا به این مشکل را کاهش داد:
1- به طور منظم ورزش کنید.
پیاده روی و آهسته دویدن، جریان خون را در پاها بهبود می دهد و جریان خون مناسب، از پیشرفت و بدتر شدن سیاهرگ های واریسی جلوگیری می کند.
همچنین ورزش، فشار خون بالا را کاهش می دهد و سیستم گردش خون کل بدن را تقویت می کند.
2- از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.
ایستادن در یک جا برای مدت زمان طولانی، فشار وارده به سیاهرگ های پاها را افزایش می دهد. این فشار وارده نیز دیواره رگ های خونی را ضعیف می کند.
البته برخی مشاغل طوری هستند که فرد مجبور است مدت طولانی در یک جا سر پا بایستد. در این گونه مواقع سعی کنید هر چند وقت یک بار وضعیت بدنی خود را تغییر دهید و حداقل هر نیم ساعت یک بار کمی قدم بزنید تا خیلی یک جا نایستید.
اگر می توانید در حالت نشسته هم کار خودتان را انجام دهید، سعی کنید مدتی هم بنشینید.
صندلی های بلندی وجود دارند که در برخی موارد می توانید به جای ایستاده کار کردن، از آنها برای انجام کار خود استفاده کنید.
3- به طور صحیح بنشینید.
روی صندلی، صاف و راست بنشینید و پاهایتان را روی هم نیندازید.
نشستن صحیح و مناسب، گردش خون را در پاها بهبود می بخشد، در حالی که انداختن پاها روی هم، جریان خون را در پاها مختل می کند.
4- وزن مناسب و سالم بدن را حفظ کنید.
وزن اضافی بدن در افراد چاق، فشار زیادی روی پاها و سیستم گردش خون بدن وارد می کند. لذا کاهش وزن اضافی بدن، خطر ابتلا به سیاهرگ های واریسی را در خیلی موارد کم می کند.
یک برنامه غذایی سالم و مناسب داشته باشید و از مصرف غذاهای پر کالری و با ارزش غذایی کم خودداری کنید. همچنین به طور منظم ورزش کنید.
با داشتن یک برنامه غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم، خطر ابتلا به واریس پا هم کم می شود.
البته برخی افراد، بدون در نظر گرفتن وزن آن ها، بیشتر از بقیه مستعد ابتلا به واریس پا هستند. در این گونه موارد هم بایستی وزن مناسب بدن را حفظ کرد، ولی بایستی با پزشک متخصص در مورد سایر راه های کاهش خطر ابتلا به واریس مشورت نمود.
5- سیگار نکشید.
کشیدن سیگار خطرات زیادی برای سلامتی بدن دارد، ولی به یاد داشته باشید که بالا رفتن فشار خون در اثر مصرف سیگار، در ایجاد سیاهرگ های واریسی موثر است.
6- از مصرف قرص های ضد بارداری با استروژن بالا خودداری کنید.
مصرف طولانی مدت قرص های ضد بارداری با استروژن بالا، خطر ابتلا به واریس پا را افزایش می دهد که به دلیل تغییر عملکرد دریچه های سیستم گردش خون است.
لذا اگر می خواهید برای مدت زمان طولانی از قرص های ضد بارداری استفاده کنید با پزشک متخصص مشورت کنید تا داروی دیگری برای شما بنویسد، و یا سایر روش های جلوگیری از بارداری را برای شما بیان کند تا از آنها استفاده کنید.
7- پاهای خود را مدتی بالا نگه دارید.
خصوصا اگر مدت زمان طولانی ایستاده اید، مدتی در طی روز و یا بعد از اتمام کار خود، پاهای خود را بالا نگه دارید تا گردش خون در پاها بهبود یابد و پاها استراحت کنند.
همچنین موقع خواب می توانید کمی پاهای خود را بالاتر بگذارید. برداشتن فشار از روی پاها، از تجمع خون در سیاهرگ ها جلوگیری می کند.
8- شلوار و دامن تنگ نپوشید.
برای بهبود جریان خون به قسمت های پایینی بدن، از پوشیدن لباس تنگ در قسمت پاها و کمر خودداری کنید. لباس های کمی گشاد و نرم بپوشید.
هم چنین کفش راحت، با پاشنه متوسط و اندازه پای خود بپوشید و از پوشیدن کفش های پاشنه بلند و تنگ و نامناسب خودداری کنید.
9- جوراب سفت و مخصوص واریس بپوشید.
اگر واریس پای شما روز به روز بدتر می شود، از جوراب های مخصوص واریس استفاده کنید. این جوراب ها را می توانید از داروخانه و یا مراکز فروش لوازم پزشکی تهیه کنید.
قبل از خرید جوراب مخصوص واریس، درباره اندازه و میزان فشردگی جوراب که مناسب شرایط شما باشد، با پزشک خود یا دکتر داروخانه مشورت کنید.
10- از درمان های پزشکی استفاده کنید.
در حالی که استفاده از روش های بالا می تواند از پیدایش سیاهرگ های واریسی جلوگیری کند، ایجاد سیاهرگ های واریسی جدید را متوقف نماید و اندازه و میزان درد سیاهرگ های واریسی موجود را کاهش دهد، اگر با این همه درد شدیدی داشتید یا اگر روش های بالا موثر نبودند، بایستی از درمان پزشکی تحت نظر پزشک متخصص استفاده کنید.
این روش های درمانی عبارتند از: اسکلروتراپی، جراحی با لیزر و برداشتن سیاهرگ های واریسی از پا.
با پزشک متخصص مشورت کنید تا بهترین روش درمانی مناسب شما را بیان کند.
